Najpopularniejsze NGO czyli fundacje i stowarzyszenia
Najpopularniejsze formy organizacji pozarządowych to stowarzyszenia i fundacje. Osoby, które decydują się na rozpoczęcie działalności społecznej muszą zmierzyć się z dylematem, którą formę prawną działalności wybrać i która z nich będzie dla nich korzystniejsza. Przy podejmowaniu tej decyzji należy wziąć pod uwagę intencje, motywy i zasoby założycieli. W naszym artykule przedstawimy charakterystykę oraz podobieństwa i różnice pomiędzy tymi organizacjami.
Więcej o naszej kancelarii przeczytacie tutaj: https://uslugi.ngo.pl/293713-legalden-jacek-olejarz.html.
Fundacje
Fundacja to organizacja pozarządowa, która została powołana w celach społecznie lub gospodarczo użytecznych. Fundację ustanawia fundator w oświadczeniu woli złożonym przed notariuszem albo w testamencie. Niezbędnym elementem do jej założenia jest majątek. Fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.
Cechą charakterystyczną fundacji jest posiadanie majątku, który został przeznaczony przez fundatora na społecznie użyteczny cel. Majątek jest przeznaczany tylko do realizacji celów, dla których fundacja została ustanowiona. Odpowiedzialność za realizacje celów oraz opiekę nad majątkiem sprawuje zarząd fundacji. Majątek Fundacji nie podlega podziałowi między członków władz lub fundatorów.
Ustawa o fundacjach
Najważniejszym aktem prawnym regulującym działanie fundacji jest Ustawa o fundacjach. Ustawa ta zawiera stosunkowo niewiele zapisów i daje bardzo dużą swobodę w zakresie konstruowania statutu, czyli dokumentu w oparciu o który fundacja działa. To w statucie są opisane najważniejsze informacje o fundacji – m.in. o tym kto ma najwyższą władzę, jakie ma organy władzy, ile osób musi być w tych organach, jak wygląda kwestia sprawowania władzy i podejmowania decyzji, kto dokonuje wyboru osób zasiadających we władzach fundacji. Co do zasady statut jest ustanawiany przez fundatora, co daje fundatorowi bardzo duży wpływ na to jak fundacja będzie funkcjonować.
Status OPP – Fundacje
Fundacja może uzyskać status organizacji pożytku publicznego (OPP). Po uzyskaniu statusu OPP fundacja może korzystać z uprawnień przeznaczonych dla takich organizacji – np. zwolnień z obowiązku uiszczania opłat sądowych. Należy jednak pamiętać, że ze statusem OPP wiążą się również szczególne obowiązki, które wypełniać musi fundacja.
Stowarzyszenia
Stowarzyszenie to grupa osób (np. przyjaciół, bliższych i dalszych znajomych, członków rodziny lub zupełnie obcych sobie osób), która chce osiągnąć wspólny cel lub rozwijać swoje zainteresowania (np. sporty drużynowe, czy zamiłowanie do muzyki klasycznej). Podmiotem działania stowarzyszeń są ich członkowie. Najczęściej stowarzyszenie jest tworzone przez grupę ludzi, którzy chcą zwrócić uwagę na jakiś problem społeczny lub wspólnie działać na rzecz konkretnego dobra. Poprzez wspólne działanie chcą rozwijać swoje zainteresowania lub osiągnąć wyznaczony sobie cel (np. wpisać zabudowania fabryki do rejestru zabytków, odnowić ją itd.).
Cechy stowarzyszeń
- dobrowolność – to swoboda tworzenia stowarzyszeń, dobrowolność przystępowania i występowania członków – nikt nie może nas zmusić do bycia członkiem stowarzyszenia,
- samorządność – oznacza niezależność wobec podmiotów zewnętrznych i swoboda ustalania norm oraz reguł wewnętrznych,
- trwałość – stowarzyszenie istnieje niezależnie od konkretnego składu osobowego swoich członków (pod niezarobkowy cel warunkiem, że będzie ich co najmniej 7 w stowarzyszeniu – 3 w zwykłym),
- cel niezarobkowy – oznacza, że celem stowarzyszenia nie jest przysparzanie członkom korzyści majątkowych (nie można podzielić majątku stowarzyszenia pomiędzy członków), w przeciwieństwie do spółek.
Prawo o stowarzyszeniach
Najważniejszym aktem prawnym regulującym działanie stowarzyszenia jest ustawa – Prawo o stowarzyszeniach. Stowarzyszenie umożliwia realizację prawa do zrzeszania się i gwarantuje równe „bez względu na przekonania, prawo czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań” (preambuła ustawy – Prawo o stowarzyszeniach).
Stowarzyszenie, podobnie jak fundacja, jest organizacją pozarządową. Jako organizacja pozarządowa podlega zatem regulacjom ustawy o działalności pożytku, co praktycznie oznacza, że można ubiegać się o status organizacji pożytku publicznego czy korzystać z dotacji.
Typy stowarzyszeń
Wyróżniamy dwa typy stowarzyszeń: zwykłe i rejestrowane. Podstawowa różnica jest taka, że stowarzyszenie jest rejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym (dlatego umownie, dla ułatwienia, nazywamy je stowarzyszeniem rejestrowym), natomiast stowarzyszenia zwykłe są wpisywane do ewidencji stowarzyszeń zwykłych prowadzonej przez starostę.
Stowarzyszenie zwykłe
Jest uproszczoną formą stowarzyszenia. Z uwagi na proste zasady tworzenia i rejestracji jest wygodną alternatywą dla osób, które boją się skomplikowanych wymogów formalnych- niezbędnych przy zakładaniu stowarzyszenia rejestrowanego.
Do założenia stowarzyszenia zwykłego są potrzebne minimum trzy osoby, które muszą uchwalić regulamin działalności, wybrać swój zarząd lub przedstawiciela. Po przeprowadzeniu tych czynności muszą złożyć wniosek o wpis do ewidencji stowarzyszeń zwykłych do odpowiedniego wydziału w starostwie powiatowym (np. do wydziału spraw obywatelskich albo wydziału spraw społecznych, w zależności od urzędu).
W przypadku braku zastrzeżeń wobec celu powstania stowarzyszenia ze strony starosty, w ciągu siedmiu dni ma on obowiązek wpisania stowarzyszenia zwykłego do ewidencji. Stowarzyszenie zwykłe nie posiada osobowości prawnej, ale ma możliwość zaciągania zobowiązań. Źródłami finansowania są dla przykładu składki członkowskie czy dotacje.
Ten rodzaj stowarzyszenia ma też dużo formalnych obowiązków. Musi posiadać numery NIP i REGON oraz prowadzić pełną księgowość i corocznie sporządzać i wysyłać sprawozdania finansowe do Urzędu Skarbowego. Działanie stowarzyszeń zwykłych reguluje ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach.
Stowarzyszenie rejestrowe
To jedna z najczęstszych form prowadzenia działalności przez organizacje pozarządowe w Polsce. Stowarzyszenie wpisywane w rejestr jest powoływane przez co najmniej 7 osób, które mają obowiązek uchwalić statut stowarzyszenia i wybrać zarząd lub komitet założycielski.
Posiada osobowość prawną i może zakładać terenowe jednostki organizacyjne, łączyć się w związki stowarzyszeń, przyjmować w poczet swych członków osoby prawne oraz korzystać z ofiarności publicznej, przyjmować dotacje od organów władzy państwowej i innych instytucji.
Aby utworzyć stowarzyszenie rejestrowane ustawa wymaga zarejestrowania go w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Istotą stowarzyszenia są ludzie (członkowie). Często jest to grupa przyjaciół, którzy postanowili „coś” razem zrobić (np. zorganizować koncert) bądź też osoby, którym „coś” przeszkadza i chcą to zmienić (np. wesprzeć osoby niepełnosprawne czy pomóc bezdomnym zwierzętom z okolic).
Status OPP – Stowarzyszenie
Tak jak fundacja, stowarzyszenie również może uzyskać status organizacji pożytku publicznego (OPP). Po uzyskaniu statusu OPP stowarzyszenie może korzystać z uprawnień przeznaczonych dla takich organizacji. Należy jednak pamiętać, że ze statusem OPP wiążą się również szczególne obowiązki, które musi ono wypełnić.
Która forma prawna organizacja będzie dla Ciebie korzystniejsza?
Masz przyjaciół i chciałbyś poprzez wspólne działanie osiągnąć coś dobrego lub zmienić coś na lepsze? Korzystniejszym rozwiązaniem dla Ciebie będzie założenie stowarzyszenia. Masz pieniądze i chciałbyś je zainwestować, czyniąc coś dobrego? To lepszym rozwiązaniem jest założenie fundacji. To najlepiej oddaje różnicę pomiędzy danymi formami.
Przede wszystkim warto jednak zapoznać się z podobieństwami i różnicami występującymi pomiędzy tymi formami.
Stowarzyszenie a fundacja
Różnice
Chociaż cele działalności stowarzyszeń i fundacji mogą być podobne, to różnią się one przede wszystkim formą prawną.
Najwygodniejsze będzie przedstawienie podstawowych różnic pomiędzy stowarzyszeniami i fundacjami w formie krótkiej tabelki.
| Stowarzyszenie | Fundacja | |
| Założyciele | w przypadku stowarzyszenia rejestrowanego: co najmniej 7 założycieli, tylko osoby fizyczne; obywatele polscy i cudzoziemcyosoby mające pełną zdolność do czynności prawnych, osoba prawna – jedynie jako członek wspierający, nie ma prawa głosu na posiedzeniach organów stowarzyszenia | fundator (jeden lub kilku, zarówno osoby fizyczne, jak i prawne);nie ma znaczenia obywatelstwo oraz miejsce zamieszkanianie występuje pojęcie „członkostwa” |
| Cel | każdy zgodny z prawem, niezarobkowy | zgodny z prawem, społecznie lub gospodarczo użyteczny,niezarobkowy; |
| Majątek | Niepotrzebny przy tworzeniu | Fundusz założycielski |
| Władze | walne zgromadzenie lub zebranie członków,komisja rewizyjna,zarząd | zarządnieobowiązkowy organ kontroli wewnętrznej (chyba, że Fundacja stara się o uzyskanie statusu OPP), |
Podobieństwa
Wśród podobieństw można wskazać przede wszystkim kwestię podatków. Zarówno stowarzyszenie, jak i fundacja mają obowiązek płacenia podatku dochodowego od osób prawnych i korzystać ze zwolnień, jeżeli realizują cele wskazane w ustawie o tym podatku.
Kolejnym podobieństwem jest kwestia księgowości. Zasadniczo zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje mają obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych. Obie formy obowiązuje rachunkowe wyodrębnienie działalności nieodpłatnej i odpłatnej pożytku publicznego oraz działalności gospodarczej. W niektórych sytuacjach mogą wybrać prowadzenie uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów.
Fundacja ma dodatkowo obowiązek składania co roku sprawozdania z prowadzonej działalności wobec ministra wskazanego przez fundatora jako organ nadzoru. Ponadto, powinna corocznie składać sprawozdanie finansowe do urzędu skarbowego. Ten drugi obowiązek dotyczy także stowarzyszenia.
Stowarzyszenia i fundacje są również podobne w kwestii prowadzenia działalności gospodarczej. Zarówno stowarzyszenie jak i fundacja może taką działalność prowadzić. Wiąże się to jednak z obowiązek spełniania odpowiednich wymogów.
Wsparcie kancelarii
Jeżeli macie jakieś pytania dotyczące stowarzyszeń i fundacji, napiszcie do nas na nasz adres e-mail: biuro@legalden.pl. Na pewno pomożemy.
O tym jak założyć fundację przeczytacie tutaj: https://legalden.pl/jak-zalozyc-fundacje/.
