Pewnie przyszło Ci kiedyś do głowy pytanie, czy jeśli ktoś kto zna Twój numer PESEL może wziąć na Ciebie kredyt lub kupić coś na raty. Po prostu ukraść Ci tożsamość. Tak – może się to zdarzyć. Ale możesz temu zapobiec. Jak? O tym opowiem Ci w tym artykule.
Czym jest PESEL?
Numer PESEL to indywidualny, jedenastocyfrowy symbol numeryczny, identyfikujący Cię jako osobę fizyczną. Zawiera:
- Twoją datę urodzenia,
- numer porządkowy,
- oznaczenie płci
- i liczbę kontrolną.
Każda osoba z polskim obywatelstwem ma numer PESEL. Przypisywany jest zaraz po tym, jak opiekun zgłasza w urzędzie narodziny małego człowieka. Numer PESEL otrzymują również cudzoziemcy zamieszkujący, uczący się i pracujący w Polsce. W takim przypadku numer PESEL nadawany jest na wniosek zainteresowanego lub przy zameldowaniu na pobyt czasowy lub stały.
Do czego służy numer PESEL
Jak już wiesz, numer PESEL służy do Twojej identyfikacji. Posługujesz się nim głównie w kontaktach
z instytucjami m.in. w celu:
- założenia konta bankowego,
- skorzystania z publicznej opieki medycznej,
- rozpoczęcia pracy,
- założenia jednoosobowej działalności gospodarczej,
- zeznania podatkowego i wielu innych.
Numer PESEL nie może się powtórzyć, jest tylko Twój od momentu nadania.
PESEL, a kradzież tożsamości
Wiesz już czym jest PESEL i w jakich sytuacjach życia może być Ci niezbędny. Uzyskanie go przez inną osobę może jednak nieść ze sobą spore niebezpieczeństwo.
Pewnie nie raz obiło Ci się o uszy, że osoby nieupoważnione wykorzystały numer PESEL do swoich celów takich jak:
- wzięcie pożyczki na posiadacza numeru PESEL,
- dokonanie zakupów pożyczkowych na posiadacza numeru PESEL,
- sfałszowanie dowodu osobistego i inne.
Teraz zastanawiasz się jak uchronić się przed takimi nadużyciami?
Komentarz eksperta:
W bezpieczeństwie IT, w przeciwieństwie do prawa, główną zasadą jest: co nie jest dozwolone – jest zabronione. Zatem podstawą są tylko takie uprawnienia dostępów, jakie są niezbędne. Na końcu i tak najsłabszym ogniwem zabezpieczeń jest człowiek. Dlatego tak ważne jest wyrabianie u użytkowników i użytkowniczek dobrych nawyków IT, nie tylko związanych z pracą. I tak możliwość zastrzeżenia numeru PESEL dobrze wpisuje się w powyższe zasady. Uświadamia ludziom zagrożenia i daje narzędzie ochrony przed nimi
Jestem bardzo zadowolony, że wreszcie się taka usługa pojawiła. Natomiast czuję spory niedosyt, że domyślnie wszystkie numery PESEL nie są zastrzeżone. Mogłoby to znaczniej bardziej zminimalizować oszustwa i wyłudzenia. Zwłaszcza wśród seniorów – mówi Jurek Ochnio, Koordynator działu IT w Fundacji WOŚP.
Podstawowe formy zabezpieczenia numeru PESEL
Aby zabezpieczyć swój numer PESEL, musisz skupić się na kilku podstawowych zasadach, które zmniejszą szansę na nadużycie i wykorzystanie Twoich danych.
- Nie przekazuj swojego dowodu osobom trzecim – dowód osobisty jest jednym z Twoich najważniejszych dokumentów. Przekazując go innej osobie, przekazujesz zarazem wszystkie, najważniejsze dane osobowe: imię, nazwisko, imiona rodziców, płeć, zdjęcie, numer PESEL – nie rób tego!
- Nie pozwalaj kserować swojego dowodu osobistego – w art. 58 ustawy o dokumentach publicznych możesz znaleźć informacje o zakazie dokonywania repliki dokumentu pod grzywną do 2 lat pozbawienia wolności.
- Zrezygnuj z sieci publicznej. Sieć internetowa bardzo ułatwia nam życie, ale pamiętaj o korzystaniu z niej rozważnie. Nie loguj się do swojego konta bankowego czy portali, w których są Twoje dane. Hakerzy z łatwością odtworzą dane niezbędne do logowania i przejęcia Twoich danych.
- Korzystaj tylko ze sprawdzonych portali – metoda na wnuczka ma się wciąż dobrze. Dziś wnuczkiem może okazać się podrobiona strona, która z równie dużą łatwością przejmie Twoje dane.
- Pamiętaj o dwuetapowym uwierzytelnianiu logowania – po wpisaniu hasła, swój dostęp do konta zawsze potwierdzaj dodatkowo kodem przesłanym sms-em lub kodem przesłanym na Twój adres e-mail.
PESEL wyciekł, co teraz
Przejęcie numeru PESEL przez osobę nieupoważnioną może kosztować Cię dużo nerwów i stresu, dlatego warto zapamiętać te dwa krok postępowania:
- Zastrzeż swój numer PESEL. Od 17 listopada 2023 roku masz możliwość samodzielnego zastrzeżenia swojego numeru PESEL. Już na etapie podejrzenia, że Twój numer PESEL wpadł w niepowołane ręce możesz skorzystać z prostego rozwiązania zapewnionego przez portal mObywatel.gov.pl Za pomocą tej funkcji, możesz zastrzec swój numer PESEL i uchronić się przed kradzieżą tożsamości.
Podpowiedź gdzie znajdziesz opcję zastrzeżenia numeru PESEL po zalogowaniu:
– kliknij „Twoje dane”,
– po prawej stronie wyświetli Ci się opcja „zastrzeż PESEL”,
– gotowe.
Pamiętaj, że portal mObywatel.gov.pl ma Ci ułatwiać takie czynności, ale nie wyłącza możliwości załatwienia sprawy stacjonarnie w dowolny urzędzie gminy. - Jeżeli wiesz, że Twój numer PESEL został wykorzystany do popełnienia przestępstwa, zgłoś niezwłocznie sprawę do właściwego organu ścigania.
- Jeśli jesteś cudzoziemcem bez dostępu do portalu mObywatel.gov.pl możesz zastrzec swój numer PESEL w dowolnym urzędzie gminy. Po zweryfikowaniu tożsamości złożysz wniosek o zastrzeżenie swojego numeru PESEL. Twoja tożsamość zostanie zweryfikowana Twoim paszport, karą pobytu lub inny ważnym dokumentem.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się czegoś o aplikacji mObywatel, przeczytaj nasz artykuł.
