Ludzie, dla których działania społeczne i pomoc innym to coś, co daje im największe spełnienie zawodowe, często zastanawiają się nad założeniem własnej fundacji. Po przed podjęciem takiej decyzji warto jest dowiedzieć się, jak założyć fundację oraz na co warto zwrócić uwagę w trakcie przygotowań. Zdajemy sobie sprawę, że na początku działalności trudno jest poświęcać czas na inne kwestie niż planowanie działalności statutowej nowo zakładanej organizacji. Właśnie dlatego postaramy się w prosty sposób przedstawić jak założyć fundację i jakie najgroźniejsze pułapki czekają po drodze.
Zacznijmy od podstaw – cel fundacji
Musimy wiedzieć, że cel, dla którego będzie istnieć nasza fundacja, musi być społecznie lub gospodarczo użyteczny. Chodzi tu w szczególności o ochronę zdrowia, rozwój gospodarki, kultury i sztuki czy oświaty i wychowania. Cel nie może być niezgodny z podstawowymi interesami RP.
Pamiętajmy też, że celem fundacji musi być zapewnienie dobra dla ogółu, a nie dla jednostki.
Przykład: nie możemy założyć fundacji w celu finansowania jednego utalentowanego sportowca, ale możemy założyć fundację, której celem jest pomoc w rozwoju młodych utalentowanych sportowców, którym niekorzystna sytuacja finansowa nie pozwala rozwijanie swojej pasji
Kto to jest fundator i jaka jest jego rola?
Fundatorem nazywa się osobę, która tworzy fundację i może być nim praktycznie każdy. Ustawa nie nakłada tu zbyt dużych ograniczeń – przepisy stanowią, że „fundację mogą ustanowić osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania”. Założycielami fundacji mogą być również osoby prawne – również te, których siedziba mieści się za granicą. Ustawa nie przewiduje, również ograniczeń w kwestii liczby fundatorów – może więc być ich kilku.
Przykład: fundatorami jednej fundacji może być kilka osób, uczelnia wyższa oraz organizacja zagraniczna
Podstawową rolą fundatora jest przekazanie na rzecz fundacji określonego majątku oraz złożenie oświadczenia o jej ustanowieniu w formie aktu notarialnego.
Obowiązkiem fundatora jest również sporządzenie statutu oraz dokonanie rejestracji fundacji w KRS – przy czym do sporządzenia statutu fundator może wyznaczyć inna osobę np. członka zarządu.
Rzeczywista aktywna rola fundatora w fundacji, kończy się w chwili jej zarejestrowania. Chociaż nie ma on obowiązku uczestniczenia w działalności organizacji, nie przestaje być fundatorem, ponieważ jest nim dożywotnio i w żaden sposób nie można tego zmienić. Częstą praktyką jest, że fundator po utworzeniu fundacji, wchodzi w skład jej zarządu – w ten sposób bierze czynny udział w jej codziennym życiu.
Fundator i fundacja stają się dwoma odrębnymi bytami prawnymi, co oznacza, że w niektórych przypadkach ich interesy mogą być sprzeczne, a także, że po likwidacji fundacji jej majątek nie powinien wrócić do fundatora. Dla osób, którym nie odpowiada taki rozdział mogą rozważyć inną formę działalności jak np. stowarzyszenie lub spółkę not for profit.
Co to jest akt założycielski i ile kosztuje?
Akt założycielski to oświadczenie woli fundatora o ustanowieniu fundacji. Powinien zawierać informację o celu fundacji oraz majątku przeznaczonym na jego realizację – musi być taki, aby umożliwił fundacji rozpoczęcie działania. W skład majątku poza pieniędzmi, mogą wchodzić także np. dzieła sztuki czy nieruchomości.
Ustawa wymaga, aby akt fundacyjny miał formę aktu notarialnego. Na jego koszt składa się więc opłata notarialna, której wysokość zależy od wartości majątku jaki fundator zdecyduje się przeznaczyć na utworzenie fundacji.
Pamiętajmy, że akt założycielski tworzy pewnego rodzaju zobowiązanie fundatora wobec fundacji.
W przypadku, gdy po wpisaniu fundacji do KRS nie wywiąże się on z obowiązku przekazania na jej rzecz majątku- fundacja może dochodzić spełnienia tej deklaracji.
Czy można odwołać akt założycielski?
Tak – do czasu uzyskania przez fundację osobowości prawnej, czyli do momentu wpisania jej do KRS. Odwołanie tak jak sam akt powinno mieć formę aktu notarialnego.
Co w przypadku, gdy fundatorów jest kilku? – wtedy odwołanie składają wszyscy fundatorzy łącznie.
Fundusz założycielski
Inaczej mówiąc jest to majątek, który fundator przekazuje fundacji, aby ta mogła rozpocząć pracę. Od charakteru naszej fundacji zależy też czy zostanie wyznaczona jego minimalna wysokość. Jeżeli prowadzimy tylko i wyłącznie działalność statutową – nie jest sprecyzowana minimalna wysokość funduszu założycielskiego. W tej sytuacji decyzję podejmuje fundator.
Inaczej jest w przypadku, prowadzenia przy fundacji działalności gospodarczej – wtedy minimum funduszu założycielskiego to 1000 złotych.
Statut – czym jest i kiedy go potrzebujemy?
Statut to podstawowy dokument zawierający główne cele, sposób ich realizacji oraz zakres działania fundacji. Można więc powiedzieć, że stanowi fundament całej organizacji i jej działalności.
Statut potrzebny jest w chwili wniesienia wniosku o rejestrację fundacji do KRS. Oznacza to, że statut nie musi być gotowy w chwili sporządzania aktu założycielskiego. Obowiązek jego ustanowienia albo delegowania tego zadania (np. na zarząd) leży po stronie fundatora.
Pamiętajmy, że statut powinien sporządzony być w sposób profesjonalny i przejrzysty. Musi on uwzględniać różne możliwe sytuacje, by nie stać się w przyszłości przeszkodą w działalności lub rozwoju fundacji.
Zalecamy, by poświęcić na przygotowanie statutu odpowiedni czas lub zlecić jego sporządzenie profesjonaliście.
Kiedy powstaje fundacja
Fundacja powstaje dopiero z chwilą wpisania (rejestracji) jej w KRS. Oznacza to, że od dopełnienia przez nas wszystkich formalności, na rozpoczęcie działalności musimy czekać klika tygodni. Jeżeli kluczowym czynnikiem przy wyborze formy działalności jest czas, warto zastanowić się nad spółką not for profit – taka spółka może rozpocząć działania zaraz po zawarciu umowy spółki.
Rejestracja fundacji – ile kosztuje?
Proces rejestracji fundacji w KRS, to w praktyce wypełnienie odpowiednich formularzy oraz przygotowanie wymaganych dokumentów i załączników – jednym z nich jest statut.
Wysokość opłaty za rejestrację w KRS zależy od charakteru naszej fundacji. Jeżeli nie decydujemy się na prowadzenie działalności gospodarczej, wpis będzie kosztował 250 zł.
Jeżeli przy fundacja ma być także wpisana do rejestru przedsiębiorców, wtedy koszt rejestracji będzie wynosił 600 zł – składa się na to opłata za wpis do rejestru przedsiębiorców w wysokości 500 zł oraz 100 złotych za ogłoszenie tego wpisu w monitorze sądowym (czyli tak jak w przypadku spółki).
Mamy nadzieję, że nasz artykuł wyjaśnił Wam jak założyć fundację, a jednocześnie nie zniechęcił do podjęcia tego wyzwania. Trzymamy kciuki, żeby się udało!
Jeżeli potrzebujesz pomocy w założeniu fundacji napisz do nas na ngo@legalden.pl Na pewno pomożemy.
Więcej o naszym wsparciu dla NGO przeczytasz na: https://legalden.pl/ngo/ oraz https://uslugi.ngo.pl/293713-legalden-jacek-olejarz.html
