Czy zastanawiałeś/łaś się kiedyś nad założeniem organizacji społecznej? Może masz chęć prowadzenia działalności na rzecz społeczności, ale nie wiesz, która forma-stowarzyszenie czy fundacja — byłaby dla Ciebie najlepsza? Warto przemyśleć wybór, ponieważ każda z tych struktur ma swoje specyficzne cechy i wymogi prawne. W tym artykule przyjrzymy się głównym różnicom między stowarzyszeniem a fundacją oraz omówimy, jakie kroki należy podjąć, aby rozpocząć działalność w ramach każdej z tych form organizacyjnych.
Czym jest Fundacja?
Fundacja to niezarobkowa forma organizacji, której celem jest gromadzenie majątku i przeznaczanie go na cele statutowe. Fundacje docelowo mają wywierać wpływ na dobro publiczne, wspierając i organizując inicjatywy charytatywne. Fundacje swoje działania skupiają głównie na inicjatywach charytatywnych, edukacyjnych i kulturalnych. Mają one osobowość prawną i mogą prowadzić działalność gospodarczą, jednak ich głównym celem jest realizacja misji społecznej. Aktem prawnym regulującym działanie Fundacji jest Ustawa o fundacjach, w którym są opisane najważniejsze informacje o Fundacji, pozostawiając tym samym dużą swobodę fundatorowi.
Czym jest Stowarzyszenie?
Stowarzyszenie to organizacja skupiająca osoby, które chcą rozwijać swoje zainteresowania lub osiągnąć wyznaczone cele. Sprawdzi się tak samo dla grupy znajomych jak i grupy profesjonalistów. Stowarzyszenia organizują się, aby osiągnąć określone cele społeczne, kulturalne, czy naukowe. Stowarzyszenie posiada osobowość prawną, dzięki czemu może dokonywać czynności (np. nabyć majątek) we własnym imieniu. Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, zgodną ze swoimi celami statutowymi. Aktem prawnym regulującym działanie Stowarzyszenia jest ustawa — Prawo o stowarzyszeniach, która tak jak w przypadku Fundacji pozostawia dużą swobodę założycielom.
Powstanie Fundacji
Do powstania Fundacji niezbędny jest co najmniej jeden założyciel, czyli fundator. Fundator odpowiedzialny jest za przekazanie na rzecz Fundacji majątku i dopełnienia formalności przed notariuszem, czyli złożenia oświadczenia woli o założeniu Fundacji. Akt notarialny wraz z przygotowanym przez fundatora statutem Fundacji i oświadczeniami musi zostać złożony w odpowiednim sądzie rejestrowym w ramach Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Fundacja, uzyskując wpis w KRS-ie, uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność.
Powstanie Stowarzyszenia
Do powstania Stowarzyszenia Rejestrowego (posiadającego wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym) niezbędnych jest minimum 7 osób. Osoby te określamy nazwą członków założycieli. Do założenia Stowarzyszenia nie jest potrzebny akt notarialny, tu za przyjęcie statutu, uchwał i oświadczeń odpowiada walne zebranie członków Stowarzyszenia. Po uzyskaniu wpisu Stowarzyszenie nabiera pełni praw i obowiązków, a jego obecność zaznaczona jest w rejestrze.
Stowarzyszenie Zwykłe możemy nazwać uproszczoną formą Stowarzyszenia. Do założenia Stowarzyszenia Zwykłego wystarczy 3 członków założycieli. Członkowie założyciele muszą zwołać zebranie założycielskie, podczas którego uchwalą regulamin stowarzyszenia oraz orany organizacji przedstawiciela reprezentującego Stowarzyszenie lub zarząd. Tak jak Fundacja i Stowarzyszenie Rejestrowe, tak i Stowarzyszenie Zwykłe może powołać organ nadzoru wewnętrznego np. komisję rewizyjną. Następne przedstawiciel lub zarząd Stowarzyszenia składa wniosek o wpis Stowarzyszenia do ewidencji starosty.
Zarządzanie i kontrola Fundacji
W Fundacji najwyższym organem władzy jest zarząd, który kieruje działaniami Fundacji. Zarząd reprezentuje Fundację na zewnątrz, podejmuje decyzje w sprawie dalszych działań, wydatkowania środków itd. W skład Zarządu Fundacji musi wchodzić minimum jedna osoba, która w rzeczywistości może posiąść pełnię władzy. Rolę jednoosobowego zarządu często sprawuje sam fundator. Fundacje mogą się również zdecydować na organ doradczy dla zarządu-Radę Fundacji, czy organy kontroli wewnętrznej.
Zarządzanie i kontrola Stowarzyszenia
W Stowarzyszeniu Rejestrowym najwyższym organem jest walne zebranie członków. Organ ten uchwały oraz decyzje podejmuje demokratyczną większością głosów. Dodatkowo w statut możesz określić kworum, czyli minimalną ilość obecnych członków niezbędnych do ważnego głosowania. Stowarzyszenie, poza walnym zebraniem, musi posiadać zarząd oraz komisję rewizyjną. Zarząd w Stowarzyszeniu pełni przede wszystkim funkcję reprezentacyjną, natomiast komisja rewizyjna kontrolną. Wyraźne ramy kompetencji organów powinien określać statut.
W Stowarzyszeniu Zwykłym nie istnieje prawnie uregulowany organ walnego zebrania członków. Członkowie założyciele mają prawo ustanowić zarząd, co jednak nie jest obowiązkowe. Wynika to ze szczególnej konstrukcji prawnej Stowarzyszenia zwykłego, które w obrocie prawnym jest tzw. ułomną osobą prawną. Oznacza to, że jego członkowie działają w nim porównywalnie jak członkowie spółki cywilnej, czyli w ramach wielostronnej umowy cywilnej. Co istotne, ta forma organizacji zobowiązuje członków założycieli do jednomyślności przy podejmowaniu decyzji o uchwaleniu regulaminu czy czynnościach przekraczających zakres zwykłego zarządu.
Majątek Fundacji
Fundacja powinna posiadać swój majątek już w momencie rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. W majątek zaopatruje ją fundator, który może przekazać Fundacji zarówno pieniądze, nieruchomości, jak i inne dobra. Szczególne wymaganie postawione jest Fundacjom, które mają prowadzić działalność gospodarczą. W takim wypadku zarówno na rzecz działalności gospodarczej, jak i działalności statutowej musi być przeznaczone co najmniej po 1.000 zł. W rzeczywistości kapitał założycielski wynosi wtedy co najmniej 2.000 zł (ale przyznaj, że 2.100 zł wygląda trochę lepiej).
Majątek Stowarzyszenia
Stowarzyszenie nie posiada kapitału założycielskiego, czyli majątku przekazanego przez założycieli na rzecz organizacji. Z założenia, kapitałem Stowarzyszenia są ludzie-członkowie. Natomiast szczególną formą źródeł dochodów Stowarzyszenia są składki członkowskie. Pobieranie składek członkowskich nie jest obowiązkiem wynikającym z ustawy, jednak jeżeli założyciele zdecydują się na takie rozwiązanie, Informacja taka powinna zostać zawarta w statucie Stowarzyszenia.
Szukasz księgowości? Zerknij do impactden!
Główne podobieństwa
Stowarzyszenia Rejestrowe, Stowarzyszenia Zwykłe i Fundacje:
- Mogą uzyskać status organizacji pożytku publicznego.
- Osiągają wyznaczone sobie cele społecznie lub gospodarczo użyteczne.
- Mogą realizować cele zawarte w ustawie o działalności pożytku publicznego.
- Mogą uzyskiwać granty i dofinansowania.
- Zarówno stowarzyszenia, jak i fundacje mają obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych i podlegają kontroli wewnętrznej.
Główne różnice
Największe różnice pomiędzy tymi organizacjami wynikają z odpowiedzialności zarządów. Zarówno Zarząd Fundacji, Stowarzyszenia Rejestrowego, jak i Członkowie Stowarzyszenia Zwykłego ponoszą subsydiarną, solidarną odpowiedzialność za zaległe należności majątkowe swoich organizacji, jeżeli te są niewypłacalne. Odpowiedzialność ta tyczy się jedynie zobowiązań podatkowych i składek na ubezpieczenie społeczne. Jaka jest różnica między Stowarzyszeniem Zwykłym a Stowarzyszeniem Rejestrowym i Fundacją?
Dla zarządu Fundacji czy Stowarzyszenia zarejestrowanego w KRS ustawodawca przewidział „wentyl bezpieczeństwa”, którym jest wyłączenie odpowiedzialności finansowej w określonych przypadkach. Członek zarządu takiej organizacji zostanie zwolniony z odpowiedzialności finansowej, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne. Możliwość taka nie została przewidziana dla członków Stowarzyszenia Zwykłego.
Perspektywy dla organizacji pozarządowych
Zarówno Stowarzyszenia Rejestrowe, Stowarzyszenia Zwykłe jak i Fundacje odgrywają kluczową rolę w społeczeństwie, stanowiąc istotne filary wsparcia, rozwoju i zmiany. Ich głównym celem jest realizacja misji społecznych, ochrona wartości, oraz poprawa jakości życia ludzi. Poprzez różnorodne działania, takie jak edukacja, pomoc humanitarna, ochrona środowiska, czy wsparcie kulturalne, fundacje i stowarzyszenia angażują się w działalność społeczną na rzecz dobra wspólnego. Działają one także jako platformy mobilizujące ludzi do aktywnego udziału w życiu społecznym i politycznym, tworząc przestrzeń dla dialogu, współpracy i współtworzenia inicjatyw mających pozytywny wpływ na społeczność lokalną, narodową i globalną. Ich rola nie tylko polega na reakcji na istniejące potrzeby, ale również na identyfikowaniu i adresowaniu nowych wyzwań oraz innowacyjnym podejściu do rozwiązywania problemów społecznych. W ten sposób fundacje i stowarzyszenia odgrywają niezastąpioną rolę w budowaniu lepszego, bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego społeczeństwa. Ich bazą działania, tak Fundacji, jak i Stowarzyszeń są ludzie
Dobrze zorganizowane NGO może prowadzić dobrze prosperującą działalność gospodarczą. Działalność oprócz pokrycia wydatków statutowych, pomoże organizacji się usamodzielnić. Pamiętaj, że dobrze działająca organizacja pożytku publicznego, może stać się równym partnerem biznesu.
To co, Fundacja czy Stowarzyszenie?
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o prowadzeniu działalności gospodarczej zajrzyj do naszego artykułu, a jeśli wciąż masz wątpliwości jaką formę organizacji wybrać dla siebie, odezwij się do nas.
