Fundacje rodzinne budzą wiele pytań i wątpliwości. Na większość z tych pytań odpowiedź brzmi: „to zależy.” Jest to złożony temat, a każde z tych zagadnień mogłoby być tematem osobnego artykułu. Przed założeniem fundacji rodzinnej wystarczy, że zrozumiesz, na czym to polega i czy jest to odpowiednie rozwiązanie dla Ciebie. Fundacja rodzinna to rozwiązanie, którego zadaniem jest danie rodzinom możliwość skutecznego zarządzania majątkiem i przekazywania go na rzecz przyszłych pokoleń. Przygotowałem listę pytań, które pojawiają się najczęściej w naszych rozmowach z klientami. Jestem przekonany, że moje odpowiedzi pomogą Ci lepiej zrozumieć czym są
Co to jest fundacja rodzinna i czym różni się od zwykłej fundacji
Fundacja rodzinna ma na celu zachowanie majątku rodziny i kontynuowanie rodzinnych biznesów, a nie działalność charytatywną, w odróżnieniu od tradycyjnych fundacji, które działają na rzecz pożytku publicznego.
Zadania fundacji rodzinnych
- Zachowanie majątku rodziny.
- Przekazywanie majątku zgodnie z wolą fundatora, z wyłączeniem zasad dotyczących dziedziczenia.
- Ochronę majątku przed podziałem.
- Wsparcie finansowe beneficjentów, takich jak członkowie rodziny fundatora.
Jakie korzyści może przynieść fundacja rodzinna w zakresie sukcesji i ochrony majątku
- Ochrona przed wierzycielami: majątek wniesiony do fundacji jest chroniony przed roszczeniami wierzycieli fundatora (o ile zobowiązania fundatora powstały po wniesieniu majątku do fundacji).
- Kontrola nad majątkiem: fundacja pozwala fundatorowi na określenie, jak jego majątek będzie używany i przez kogo.
- Uniknięcie podziału majątku: fundacja umożliwia ochronę integralności majątku na wiele pokoleń.
Jakie aktywa można przekazać fundacji rodzinnej i jakie są tego skutki prawne
Do fundacji rodzinnej można wnieść całkiem sporo, na przykład:
- Środki pieniężne
- Nieruchomości (np. domy, działki).
- Ruchomości (np. samochód, motocykl)
- Udziały w spółkach kapitałowych
- Dzieła sztuki.
- Papiery wartościowe (np. akcje, obligacje).
- Gospodarstwa rolne.
- Złoto, srebro, itd.
Wartość funduszu założycielskiego musi wynosić co najmniej 100 000 zł. Przenosząc aktywa do fundacji, fundator traci do nich prawo własności, a fundacja staje się ich właścicielem.
Jakie dokumenty są wymagane przy zakładaniu fundacji rodzinnej?
Przy składaniu wniosku o rejestrację fundacji rodzinnej, do wniosku musisz załączyć następujące dokumenty:
- Aktu założycielskiego lub testamentu: dokument musi zostać sporządzony w formie aktu notarialnego.
- Statutu fundacji: określa on m.in. cel fundacji, zasady zarządzania, beneficjentów oraz zasady podziału majątku.
- Oświadczenie fundatora / członków zarządu o wniesieniu mienia na pokrycie funduszu założycielskiego: fundator / członkowie zarządu składają pisemne oświadczenie o wniesieniu mienia na pokrycie funduszu założycielskiego.
- Dowód ustanowienia organów fundacji rodzinnej: jeśli nie zostały one wskazane w statucie.
- Pozostałe wnioski i formularze (dostępne między innymi na stronie GOV.PL)
Rejestracja fundacji rodzinnej odbywa się w Rejestrze Fundacji Rodzinnych prowadzonym przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, a wniosek musi być złożony na urzędowym formularzu.
A jeśli chcesz wiedzieć, jak założyć fundację rodzinną, zachęcam do zapoznania się z artykułem:
Jak założyć fundację rodzinną • Legalden – KANCELARIA ADWOKACKA
Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej? Czy wyłącznie członkowie rodziny?
Beneficjentami mogą być:
- Członkowie rodziny fundatora (np. dzieci, wnuki).
- Osoby spoza rodziny oraz organizacje, w zależności od woli fundatora określonej w statucie.
Beneficjentów umieszcza się na liście, która jest zarządzana przez fundację. Fundator może również określić, w jaki sposób i w jakiej kolejności mają być realizowane wypłaty na rzecz beneficjentów.
Jak fundacja rodzinna zarządza majątkiem i chroni go przed podziałem?
Fundacja rodzinna zarządza majątkiem i chroni go przed podziałem, przede wszystkim poprzez przekazanie go na własność fundacji. Gdy fundator wnosi majątek do fundacji, przestaje on być jego osobistą własnością, co oznacza, że nie podlega podziałowi spadkowemu. Majątek jest zarządzany zgodnie z zasadami określonymi w statucie, co pozwala na precyzyjne określenie, kto może korzystać z majątku i w jakich warunkach.
Dodatkowo fundacja może prowadzić działalność gospodarczą, np. przez:
- Wynajem nieruchomości.
- Inwestycje w papiery wartościowe.
- Udzielanie pożyczek: na przykład beneficjentom lub spółkom, w których fundacja ma udziały.
Jakie podatki płaci fundacja rodzinna?
Fundacje rodzinne podlegają szczególnym zasadom podatkowym, które mogą być tematem osobnego artykułu. W skrócie wygląda to tak: opodatkowanie fundacji oraz jej beneficjentów uwzględnia relacje rodzinne z fundatorem, a przykłady opodatkowania obejmują:
- Założenie fundacji i przekazanie do niej majątku nie są opodatkowane. Fundacja rodzinna nie płaci podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) ani podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) przy przekazywaniu majątku.
- Podatek CIT w wysokości 15% jest naliczany w momencie przekazywania środków beneficjentom. Warto zauważyć, że fundacja rodzinna nie ma możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodów ani amortyzacji, co wpływa na ostateczny wymiar podatku.
- Beneficjenci będący osobami fizycznymi płacą podatek PIT, który jest uzależniony od stopnia pokrewieństwa z fundatorem:
- Najbliższa rodzina fundatora (małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, rodzeństwo, pasierbowie, ojczym lub macocha) jest zwolniona z podatku PIT.
- Osoby należące do I i II grupy podatkowej (np. dalsza rodzina) są objęte podatkiem PIT w wysokości 10%.
- Pozostali beneficjenci, którzy nie są blisko związani z fundatorem, płacą 15% PIT.
- Beneficjenci będący organizacjami pozarządowymi są opodatkowani podatkiem CIT zgodnie z dotychczasowymi zasadami. Mają również możliwość skorzystania ze zwolnień podatkowych, jeśli spełniają odpowiednie warunki.
Po więcej konkretów odsyłam na stronę biznes.gov.pl
Jakie są wymogi dotyczące przejrzystości i sprawozdawczości fundacji rodzinnych?
Fundacje rodzinne muszą spełniać wymogi rachunkowe, które obejmują między innymi:
- Prowadzenie ksiąg rachunkowych: Księgi muszą dokładnie odzwierciedlać aktywa, pasywa i wynik finansowy fundacji, a także być zgodne z ustawą o rachunkowości.
- Inwentaryzacje: Przeprowadzane na dzień bilansowy, zazwyczaj 31 grudnia, i obejmująca zestawienie sald składników majątkowych.
- Roczne sprawozdanie finansowe: Fundacja musi je sporządzić do 31 marca. Sprawozdanie, wniosek RFR-Z30, załącznik RFR-ZN i inne dokumenty (np. uchwała o zatwierdzeniu sprawozdania) są składane w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim w ciągu 15 dni od zatwierdzenia.
Czy fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą? Na jakich warunkach
Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą, ale z ograniczeniami. Może to obejmować:
- Wynajem i dzierżawę nieruchomości.
- Inwestowanie w papiery wartościowe.
- Działalność holdingową: polegającą na posiadaniu udziałów i akcji w innych podmiotach.
Fundacja nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza cele określone w ustawie i statucie.
Jakie są możliwości i ograniczenia w dysponowaniu majątkiem przez fundację rodzinną
Fundacja zarządza majątkiem zgodnie ze statutem i określa zasady przekazywania środków na rzecz beneficjentów. Fundator może ustalić zasady dysponowania majątkiem, w tym:
- Warunki wypłat na rzecz beneficjentów: Fundacja może określić, że wypłaty będą dokonywane tylko w określonych okolicznościach, np. w przypadku ukończenia przez beneficjenta studiów lub osiągnięcia określonego wieku.
- Zakres wsparcia dla beneficjentów: Fundacja może przeznaczyć środki na cele takie jak edukacja, utrzymanie lub ochrona zdrowia beneficjentów.
- Ograniczenia w dysponowaniu majątkiem: Aby zapewnić długoterminową stabilność, fundator może postanowić, że tylko określony procent majątku może być wykorzystywany rocznie, a reszta pozostanie nienaruszona. Na przykład, fundacja może ustalić, że maksymalnie 5% wartości aktywów może być wypłacane beneficjentom w danym roku, aby chronić kapitał fundacji na przyszłość.
A gdybym chciał/chciała rozwiązać fundację rodzinną?
Rozwiązanie fundacji rodzinnej to skomplikowany i złożony proces. Może ono nastąpić między innymi na podstawie uchwały zgromadzenia beneficjentów lub decyzji zarządu, na wniosek beneficjenta skierowany do sądu rejestrowego (w przypadku sprzecznego ze statutem zarządzania fundacją). W skrócie procedura likwidacji obejmuje:
- Powołanie likwidatora: Osoba odpowiedzialna za zakończenie działalności fundacji i jej likwidację.
- Ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym: Likwidatorzy ogłaszają jednokrotnie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym otwarcie likwidacji fundacji
- Zaspokojenie wierzycieli: Spłata wszystkich zobowiązań, jeśli takie istnieją.
- Podział majątku: Przeprowadza się zgodnie z zapisami statutu i ustawowymi wytycznymi
- Złożenie wniosku o wykreślenie fundacji oraz sprawozdania likwidacyjnego do sądu rejestrowego.
Fundacja rodzinna przestaje istnieć z chwilą wykreślenia z rejestru fundacji rodzinnych.
Ile kosztuje prowadzenie fundacji rodzinnej?
Koszty prowadzenia fundacji mogą obejmować:
- Opłaty administracyjne: koszty rejestracji, wynagrodzenia dla zarządu i innych organów.
- Koszty raportowania i audytu: związane z realizacją wymogów dotyczących sprawozdawczości np. wynagrodzenie dla księgowego, prawnika bądź doradcy podatkowego .
- Koszty doradcze: na przykład związane z usługami prawnymi lub doradztwem finansowym.
Czy fundator zachowuje wpływ na fundację po jej założeniu?
Po założeniu fundacji fundator może zachować pewne uprawnienia, ale traci prawo własności do majątku. Zasady sprawowania wpływu fundatora są określane w statucie, w którym można zapisać m.in.:
- Prawo do wskazywania beneficjentów.
- Prawo do udziału w podejmowaniu decyzji dotyczących strategii fundacji.
- Możliwość przekazania części swoich uprawnień innej osobie.
Mam nadzieję, że powyższe odpowiedzi pomogły rozwiać wątpliwości dotyczące fundacji rodzinnych. Staraliśmy się krótko odpowiedzieć na najczęściej pojawiające się pytania. Jeśli Twoje pytanie nie znalazło się na tej liście, napisz do nas na biuro@legalden.pl. Jeśli planujesz założenie fundacji rodzinnej lub potrzebujesz wsparcia prawnego lub księgowego dla istniejącej fundacji, wypełnij formularz poniżej. Na pewno skontaktujemy się z Tobą, aby omówić, jak możemy pomóc!