Safeguarding to słowo, z którym wiele osób w trzecim sektorze nigdy się nie spotkało. Często są to nawet osoby, które od wielu lat działają w polskich organizacjach pozarządowych. Według mnie warto to zmienić, bo safeguarding może uchronić organizację i osoby nią zarządzające przed ogromnym kryzysem. Może on być nawet powodem zakończenia jej wieloletniej działalności.
Temat safeguardingu wypłynął nieco przy okazji „ustawy Kamilka” (https://legalden.pl/ustawa-kamilka-wprowadzenie-standardow-ochrony-maloletnich/). To była jedna z niewielu okazji, gdy prawo wymagało od zarządu organizacji pozarządowej zastanowienia się nad tym, jak jej działania mogą wpływać na jedną z wrażliwych grup społecznych.
Czym jest safeguarding
Safeguarding w organizacji pozarządowej to działania i procedury, które mają zapewnić bezpieczeństwo osobom, które wspierasz. Zabezpieczyć je przed nadużyciom czy zaniedbaniem w związku z pomocą, której udzielasz.
To też Twoje zabezpieczenie jako organizacji. Jeżeli dobrze przemyślisz, co może pójść nie tak, uda Ci się uniknąć wielu trudnych sytuacji, a dzięki temu skupić się na swojej misji. To jak z dobrym przygotowaniem do realizacji dużego projektu – każda minuta przygotowania zwraca się 100-krotnie w przyszłości.
Według CHS Alliance, międzynarodowej sieci organizacji zajmujących się pomocą humanitarną, safeguarding można zdefiniować jako „…odpowiedzialność organizacji za zapewnienie, że ich personel, działania i programy nie wyrządzają krzywdy dzieciom i bezbronnym osobom dorosłym ani nie narażają ich na nadużycia lub wykorzystywanie, a także obejmuje ochronę personelu przed niewłaściwym zachowaniem, takim jak zastraszanie i nękanie”.
Dla mnie to po prostu dbanie, by pomagając nie szkodzić ani osobom, którym pomagamy, ani osobom, które pomagają razem z nami.
Dlaczego warto wdrożyć safeguarding
Mimo tego, że większość ludzi w NGO to bardzo wartościowe osoby, to każdy z nas ma w sobie też niesłuszne wierzenia czy wartości. Najlepiej widać to w przypadku dzieci i naszych doświadczeń z przeszłości i przekonań starszych pokoleń o słuszności ich modeli wychowawczych. Do tej pory słyszymy przecież. słynne „dzieci i ryby głosu nie mają” czy niedawne “wolność słowa nie jest dla dzieci “. Widzimy też, jak wiele kontrowersji i niezrozumienia przyniosła “Ustawa Kamilka”. Dlatego tak przydatne są szkolenia, które przygotowują do pracy z różnymi grupami społecznymi.
Wwśród tych wszystkich ludzi z dobrymi chęciami, mogą też pojawić steż osoby, które będą chciały wykorzystać osoby w trudnym położeniu. I wtedy safeguarding ma szansę ochronić Ciebie i Twoją organizację.
Bardzo dobrze sens wdrożenia safeguardingu ujęła Kelsey Hoppe, CEO Safer Edge – firmy doradczej z Wielkiej Brytanii:
„Pracownicy organizacji pomocowych to tylko ludzie – ani anioły, ani demony. Wielu z nich kieruje się chęcią pomagania ludziom – ale nie wszyscy. Zdarzają się sprawcy, którzy wykorzystują swój dostęp lub władzę, aby wykorzystywać innych, tak jak robiliby to, gdyby byli nauczycielami, lekarzami lub politykami. Obowiązkiem organizacji jest upewnienie się, że nie mogą tego robić bezkarnie. Upewnić się również trzeba, że organizacja posiada odpowiednie mechanizmy, dzięki którym można zapobiegać nadużyciom. Należy je zgłaszać je, badać i odpowiednio się nimi zajmować.”
W naprawdę wielu przypadkach, nawet zaraz po wdrożeniu zasad chroniących osoby wrażliwe, okazuje się jak bardzo było to potrzebne. My również mieliśmy takie doświadczenia – na przykład zaraz po wdrożeniu zasad ochrony małoletnich jedno z dzieci zgłosiło poważne problemy w domu, dzięki czemu możliwe było podjęcie odpowiednich działań. Dziecko, które nie miało do kogo się zwrócić i czuło, że zostało ze swoim problemem całkiem samo, ma szansę na poprawę jego życia codziennego tylko dlatego, że organizacja wdrożyła kilka prostych dokumentów. Czy jest lepszy powód, by wdrożyć safeguarding?
Korzyści z wdrożenia safeguardingu
-
- Pokazanie biznesowi, że współpraca z organizacją nie jest ryzykiem (szczególnie dotyczy to korporacji)
-
- Bezpieczeństwo prawne dla kadry kierowniczej i Zarządu
-
- Możliwość współpracy z organizacjami międzynarodowymi
-
- Możliwość korzystania z grantów międzynarodowych
-
- Spójność między wartościami a działaniami organizacji
-
- Pozytywny wizerunek i zaufanie do organizacji ze strony pracowników, wolontariuszy i innych interesariuszy
-
- Rozwój pracowników i zainteresowanie tematem odpowiedzialnej pomocy
-
- Aż w końcu najważniejsze – zapobieganie prawdziwym tragediom ludzi wokół nas
Jakie organizacje powinny wdrożyć safeguarding
Nad safeguardingiem powinny pochylić się szczególnie organizacje, które pomagają osobom takim jak:
-
- Osoby starsze
-
- Bardzo małe dzieci
-
- Dzieci, które zostały przesiedlone lub osierocone
-
- Dzieci rozdzielone lub bez opieki
-
- Osoby, które już doświadczyły nadużyć lub zostały wykorzystane
-
- Dzieci bez opiekuna/nadzoru
-
- Przesiedleni dorośli
-
- Osoby z niepełnosprawnościami
- Osoby ze środowisk narażonych na dyskryminację czy stereotypizację – np. osoby z niezamożnych rodzin, rodzin z problemami alkoholowymi
Jak prawidłowo wdrożyć safeguarding w organizacji
Zacznij od tego, żeby zastanowić się, gdzie działania Twojej organizacji mogą spowodować najwięcej szkody. Z jakimi grupami wrażliwymi macie kontakt? Gdzie są największe ryzyka? Tu zacznij działać.
Twoim celem powinno być zapewnienie, aby Twoje działania lub działania Twoich pracowników/przedstawicieli nie naraziły dzieci i dorosłych doświadczających bezbronności na dodatkowe ryzyko lub krzywdę. I to niezależnie od tego, czy wynikają one z celowych działań, nieumyślnych działań lub zaniedbań.
Na bazie tych analiz musisz przygotować odpowiednie procedury.
Ale przygotowanie dokumentów to nie koniec. Każdy, kto jest związany z Twoją organizacją, powinien wiedzieć, jak zapewnić bezpieczeństwo dzieciom i osobom dorosłym, i zobowiązać się do tego. Powinni mieć odpowiednie możliwości uczenia się, aby rozwijać i utrzymywać niezbędne postawy, umiejętności i wiedzę, aby to zrobić. Partnerzy, dostawcy, współpracownicy i inne organizacje, które działają wokół Twojej organizacji, powinny mieć wdrożone środki bezpieczeństwa, które są zgodne z tymi standardami.
Społeczności, z którymi współpracujesz, powinny rozumieć Twoje zobowiązania w zakresie bezpieczeństwa i wiedzieć, co zrobić w razie pojawienia się obaw.
Musisz zapewnić, że wszystkie działania organizacji są projektowane, wdrażane i monitorowane przez pryzmat safeguardingu. Innymi słowy, musisz być stale czujna/czujny.
Brak tych działań stwarza warunki, które zwiększają prawdopodobieństwo wyrządzenia krzywdy dzieciom i zagrożonym dorosłym (osobom dorosłym doświadczającym bezbronności) oraz zmniejszają prawdopodobieństwo wykrycia krzywdy.
Jakie dokumenty powinna mieć organizacja w ramach safeguardingu
Dokumenty trzeba dostosować do potrzeb Twojej organizacji. Weź pod uwagę analizę zagrożeń, o której pisałem powyżej. Część dokumentów i procedur zapewne już masz. Teraz warto połączyć je w jeden spójny system.
Najważniejsze dokumenty, jakie powinna mieć Twoja organizacja (złoty standard):
-
- Polityka safeguardingu (wraz z treningiem dla personelu)
-
- Polityka ochrony dzieci (w tym ochrona wizerunku)
-
- Kodeks postępowania
-
- Polityka ochrony sygnalistów
-
- System składania skarg
-
- Polityka przeciwdziałania nadużyciom seksualnym
-
- Polityka antymobbingowa
Przykłady zasad safeguardingu dobrze dostosowanych do polskich działalności organizacji
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (polityka ochrony dzieci)
Chcesz wdrożyć safeguarding w swojej organizacji
Jako kancelaria specjalizująca się w obsłudze organizacji pozarządowych, przygotowujemy wiele dokumentów zabezpieczających interesy NGO. Jako prawnicy korzystamy z doświadczenia zdobytego w wielu różnych organizacjach i zapewniamy zgodność z prawem naszych rozwiązań (jako kancelaria posiadamy ubezpieczenie gwarantujące jakość naszej pracy). Jeżeli chcesz dowiedzieć się jak możemy Ci pomóc, wypełnij poniższy formularz.
Słowniczek i akty prawne
-
- Safeguarding – dbanie, by pomagając nie szkodzić ani osobom, którym pomagamy, ani osobom, które pomagają razem z nami.
-
- Ustawa Kamilka – nowelizacja Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jej celem jest wdrożenie „Standardów ochrony małoletnich” we wszystkich instytucjach, które pracują z dziećmi (na przykład: organizacjach pozarządowych, klubach sportowych, szkołach).
-
- Polityka ochrony sygnalistów – wewnętrzna procedura dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych (wprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów)
